Пішіндерді дайындау

Ақпаратты деректер базасына енгізудің екі жолы бар: кестеге және пішінге.

Егер енгізіліп отырған мәліметтер жиі ауысатын болса, онда оны пішінге енгізу қажет. Өйткені бұл жерде ғана арнайы жазуларға көбірек көңіл бөлінеді.

Кез келген Пішін деректер базасының кестелерінде немесе сұраныстарда құрастырылады. Өріс атаулары кестеден алынады, ал өрістерді өз қалауынша орналастыруға болады. Бір кесте негізінде қолданушы бірнеше пішінді құрастыра алады. Пішінді 3 түрлі әдіспен құрастыруға болады:

· Пішіндер конструкторы көмегімен

· Пішіндер шеберімен

· Автопішінді қолдану

Әр бір пішінді экранда 3 режимде көрсетуге болады:

· Конструктор режимінде

· Пішіндер режимінде

· Кестелер режимінде

Режимдер арасында ауыстыру Видкөмегімен іске асырылады.

5-жаттығу

1. ДЕКАНАТдеректер базасынан бір объектіні таңдап алып, Создатьпернесін басыңыз.

2. ПРЕДМЕТ кестесін таңдаңыз, Автоформа: встолбец режимін іске қосыңыз.

3. Сақтау кезінде міндетті түрде атын сұрайды. Оны ПРЕДМЕТ деп те қалдырсақ болады.

Пішіндерді құрастыру

Деректер базасында пішіндер құрастыру үшін Конструктор форм қолданады. Пішін бұл жерде 3 аймақты болады:

· Мәліметтер аймағы

· Пішін тақырыбы

· Пішін ескертулері, бұлар Вид-Заголовок-Примечание формыбұйрығы бойынша құрылады.

6-жаттығу

Конструктор режимінде пішіндерді түзету

1. ПРЕДМЕТ пішінін ашыңыз.

2. Конструктор режиміне көшіңіз.

3. Тақырып жолын үлкейтіңіз.

4. Надпись атты графикалық элементті құрыңыз. Ол үшін элементтер тақтасынан Надпись батырмасын Заголовок формаймағына сүйреп апару керек, егер бұл батырма экранда жоқ болса, онда оны Видменю арқылы қосыңыз.

5. КУРСпрограммасы атты тақырыпты рамкаға енгіземіз.

6. Белгіленген элементте сұхбат терезесін ашыңыз.

7. Элементтің құрылуын Enter пернесі басу арқылы белгіліңіз.

8. Тақырып жолына Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университетжазуын енгізіңіз.

9. ПРЕДМЕТ-ПРОГРАММАатымен пішінді сақтау үшін Файл-Сохранитьбұйрығын орындаңыз.

10. Пішіндер режиміне өтіп, жаңа жазуды енгізіңіз. Қосылған жазуды ПРЕДМЕТ кестесінен тексеруге болады.

Көпкестелі пішіндер

Көпкестелі пішін бір–бірімен байланысқан кестелермен жұмыс істеу мүмкіндігін береді. Көпкестелі пішіндер бір басты және бірнеше бағынышты пішіндерден құралады.Бағынышты пішін бағынышты кесте негізінде жасалады және бұндай пішіндердің екі бірдей кестемен жұмыс істеу мүмкіндігі бар.

7-жаттығу

1. ДЕКАНАТ деректер базасында Формы-Создатьбұйрығын орындаңыз.

2. Одан кейін Мастер форм-ды таңдап, ГРУППА кестесін таңдаңыз.

3. ГРУППА кестесі үшін Доступные поля өрісін таңдаңыз- ол барлық өрістер.

4. Таблицы-Запросы деген тізімнен СТУДЕНТ кестесін және осы кестенің Доступные поля тізімінен, осы кесте ішіндегі барлық өрістерді таңдаңыз. Бұл кесте бағынышты пішіндердің негізі болады.

5. Создание форм құру терезесінде пішінді құру макеті шығады және сіз оны басты кестеге қарап, дұрыс пішінін анықтаңыз (ГРУППА).

6. Ары қарай Подчиненные формы-ды таңдаңыз.

7. Сыртқы түрі-ленточный.

8. Стилі- обычный.

9. Пішіндерді құрудың соңғы терезесіндегі негізгі пішінге СПИСОК ГРУППЫ деген атау беріңіз, ал бағынышты пішінге СПИСОК СТУДЕНТОВдеген атауды енгізіңіз. Нәтижені қарап шығу үшін Открытие формытерезесіне барып, Готово пернесін басыңыз.

10. Осы пішінді түзету үшін Конструктор режиміне барыңыз. Бұны Создание формтерезесінің соңғы кезеңінде, Изменить макет форм деген жерде өзгертуге болады.

11. Тақырып жолына СПИСОК СТУДЕНТОВ ГРУППЫ Nдеген толық атауды енгізіңіз. Ол үшін Надписьдеген нүктені пайдаланыңыз. (Егер өрістердің тізімімен терезе жоқ болса, онда оны Вид-Список полей) деген жерден алуға болады.Пайда болған тақырыпты өз қалауыңыз бойынша форматтаңыз.

12. Суретті енгізу үшін, элементтер тақтасында КНОПКАпернесін басыңыз.Одан кейін пернелерді басу шеберін іске қосыңыз.

13. Пернелер шеберінде (мастер кнопок) керекті әрекетті таңдаңыз. Категории деген жерде Переходы по записям, ал Действия аймағында Предыдущая запись іс-әрекеттерін орындаңыз.

14. Келесі әрекетті Рисунок-Показать все рисункибұйрығы арқылы суреттерді көрсету әрекеттерін орындаңыз. Жоғары қарай стрелкасын, ал одан кейін Готово батырмасын басыңыз.

15. Жоғарғы алгоритм бойынша Действия аймағынан Следущая запись ирисунок (Стрелка төмен), Готово батырмаларын басу арқылы әрекеттерді орындауға болады.

16. Элементер панеліндегі орналасқан Надписи пернесі арқылы Предыдущая және Следующая түсірдірмелі текстті енгізіңіз.

17. Пішінді жабу пернесін құру үшін Категория аймағынан Работа с формой, ал Действия аймағынан Закрыть формубұйрығын таңдаңыз.

18. ГРУППАжәне СТУДЕНТ кестелеріне жаңадан мәліметтерді енгізу үшін, СПИСОК ГРУППЫдеген режимде оны ашу керек.Бұл екі бірдей кестемен жұмыс істеу мүмкіндігін береді.

19. Келесі жазуларға өту үшін Следущая нүктесін пайдалануға болады.

20. Жаңадан 106 деген топты және орташа баллдары 4 болатын, фамилиялары шарттарды қанағаттандыратын 2 студенттің тізімін енгізіңіз.

21. Закрыть формуарқылы пішінді жабыңыз.

22. Мәліметтерді ГРУППАжәне СТУДЕНТ кестелерінен тексеріңіз.

Сұрауларды жобалау

Сұраныс дегеніміз- деректерді бір немесе бірнеше шарттарға байланысты таңдап алу құралы. Сұраныс қорытындысы бұл- кестелік түрде берілген жазулар тізімі, оларды өзгертуге, жаңадан қосуға және алып тастауға болады. Сұраныстар деректер базаларында барлық кестелер үшін жұмыс орындай алады.

Деректер базаларында сұраныстардың келесі түрлерін орындауға болады:

1.QBE сұраныстары (Query By Example - Үлгі бойынша сұраныстар)

· Таңдауға арналған сұраныстар

· Қиылыс сұранысы

· Кестені құруға арналған сұраныс

· Жаңартуға арналған сұраныс

· Жаңадан жазуларды қосу сұранысы

· Жазуларды өшіру сұранысы

· Параметрлік сұраныс

2.SQL (Structured Query Language) тілінде берілген сұраныстар.Бұл сұраныспен жұмыс істеу, инструкциялар тізбегін орындау негізінде орындалады.

Негізінен сұраныстарды Қолмен жасау ыңғайлы.Ол үшін Контрукторды пайдалану керек .Ол сұраныстарды Үлгі бойынша(бланк запроса по образцу) ашады: жоғарғы бөлікте кесте құрылымы бейнеленеді, ал төменгі жағы бағанарға бөлінген. Бұл жерде кесте нәтижелері орналасу керек.

8-жаттығу

ПРЕДМЕТкестесінде жалпы сағат санының дұрыстығын тексеретін сұранысты құрыңыз. Бұл сұраныста, ЧАСЫ өрісінің мәні ПР және ЛЕК өріс мәндерінің қосындысына тең келмейтін жазуларды іріктеп алу керек.

1. Запрос-Создатьбұйрығын орындаңыз.

2.Новый запрос деген жерде Конструкторды таңдаңыз. Добавление таблицы терезесінде ПРЕДМЕТ кестесін таңдаңыз және Добавитьпернесін басыңыз.

3.ПРЕДМЕТ кестесінің, өріс тізіміндегі НП, ЧАСЫ, ЛЕК және ПР өрістерін Конструктортерезесіндегі Поле қатарында орналасқан сұраныс бланкісінің бағаналарына тасымалдаңыз (немесе екі рет шерту арқылы)

4.Егер сіз, керек емес өрісті тасымалдасаңыз, сол бағананы белгілеп, Del пернесін басыңыз немесе Правка-Удалить столбецбұйрығы арқылы өшіріңіз.

5. Вывод на экранжолында сұранысқа қосылмайтын өрістерді белгілеңіз.

6.Условие отборажолында ЧАСЫдеген бағанада <>[ЛЕК]+[ПР] шарттарды енгізіңіз.

7.Конструктор запросов тақтасындағы Запускбатырмасын басу немесе менюдегі Запрос-Запускбұйрығы арқылы сұранысты орындаңыз.

8.Сохранитьбатырмасы арқылы сұранысты сақтаңыз. Оны ПРИМЕР 2 атымен сақтаңыз.

9.Сұранысты жабыңыз.

10. Открытьбұйрығын орындаңыз, сұраныстың бар екендігін тексеру үшін.

11.

9-жаттығу

Студенттердің жалпы саын анықтап, топ ішіндегі орташа баллдарын есептеңіз.

1.Конструкторрежимінде СТУДЕНТ кестесі үшін таңдау сұранысын құрыңыз.

2. Кестенің өрістер тізімінен НГ, НС және ПБАЛЛ-дарды сұраныс бланкісіне тасымалдаңыз.

3.Групповые Операции (Вид\Групповые операции) батырмасын басыңыз.

4.Группировка сөзін НС бағанасындағы Count сөзіне, ПБАЛЛ-ды Avg-ға өзгертіңіз.

5.НС-ті Фактическое число студентов, ал ПБАЛЛ-ды Средний проходной балл группы деген атауларға өзгертіңіз. Ол үші контесттік менюден Свойства менюін таңдаңыз.

6.Свойства поля деген жерде Формат поля- Фиксированный деген жазуды таңдаңыз.

7.Бұл сұранысты ЧИСЛО СТУДЕНТОВ И СРЕДНИЙ БАЛЛ ГРУППЫ атымен сақтаңыз.

10-жаттығу

Көпкестелі сұранысты жасаудың технологиясын қарастырыңыз.

1. Конструктор режимінде жаңа сұранысты құрыңыз.
2. Добавление таблицытерезесінен СТУДЕНТ,УСПЕВАЕМОСТЬ,ПРЕДМЕТ кестелерін таңдаңыз.
3. Вид-Имена таблицбұйрығын орындаңыз.
4. Келесі жолдарды Өріс деген бланк өрісіне тасымалдаңыз
• ФИО - СТУДЕНТкестесінен
• НП- ПРЕДМЕТ кестесінен
• ОЦЕНКА- УСПЕВАЕМОСТЬ кестесінен.
5. Условие отборажолындағы енгізілген шартты пайдаланып, керекті студенттің үлгерімін көруге болады.
6. Сұранысты орындаңыз және оны ОЦЕНКИ ПО ПРЕДМЕТАМ деген атпен сақтаңыз.

Сұранысты қайта-қайта өзгертпеу үшін оның алдын-ала параметрлерін орындап алу керек.

10а - жаттығу

1. ОЦЕНКИ ПО ПРЕДМЕТАМ кестесін Конструктор режимінде ашыңыз.

2. Условие отбораөрісіне тік жақшаға студенттің аты-жөнін енгізіңіз.

3. НП өрісі үшін сұраныстың 2-щі параметірін енгізіңіз [Сабақ түрлерін енгізіңіз]

4. СТУДЕНТ кестесінен кез келген фамилияны, УСПЕВАЕМОСТЬ кестесінен кез-келген пәнді алып, сұраныс ұйымдастырыңыз.

11-жаттығу

1. ПРЕПОДАВАТЕЛЬ кестесінен, Count арқылы әр кафера бойынша, кафедра мұғалімдерінің санын есептейтін сұранысты жасаңыз. Бұл сұранысты ЧИСЛО ПРЕПОДАВАТЕЛЕЙ КАФЕДРЫдеген атпен сақтаңыз.

2. Әр бір кафедраның өткізетін сабақтарының санын есептеу үшін, ПРЕПОДАВАТЕЛЬ және ИЗУЧЕНИЕ кестелері негізінде сұранысты ұйымдастырыңыз.

3. ЧАСЫ КАФЕДРЫ деген атаумен сақтаңыз.

Жоғарыдағы екі сұраныс негізінде үшінші сұранысты жасау керек.

5. Конструктор режимінде жаңа сұранысты жасаңыз. Добавление таблицы терезесінде Таблицы и запросықаттамасын ашыңыз және бұл КАФЕДРАкестесі үшін орыналу керек.

6. Поле жолына КАФЕДРА кестесінен ККАФ және НКАФ, ал сұраныстардан Count және Sum өрістерін тасымалдаңыз.

7. [Sum_ЧАСЫ]/[ Count_ТАБН ] шарттарын енгізіңіз, бұл әр мұғалімнің сабақтарының санын аныктау үшін. Построитель выражений деген жерде Построитьменюін таңдаңыз. Построительдің сол жағында Запросы дегенді таңдаңыз. Оң жақта өріс тізімдері пайда болады. Керекті шартты енгізіп, Ok батырмасын басыңыз.

8. Кесте нәтижесін өзгерту үшін бағананы белгілеңіз.

9. Подписьөрісінде Средняя нагрузка преподавателя өрісінің мәндерін енгізіңіз. Формат поля деген жерде Фиксированный және Число десятичных знаков - 0 болу керек.

10. НАГРУЗКА ПО КАФЕДРАМ деген атпен сұранысты сақтаңыз.

12- жаттығу

ЧИСЛО СТУДЕНТОВ және СРЕДНИЙ БАЛЛ ГРУППЫ деген кестелердің негізінде сұраныс жасаңыз.

1. Деректер базасында аты аталған сұранысты белгілеп, оны Конструкторрежимінде ашыңыз.

2. Запрос-Создание таблицы менюін таңдаңыз.

3. Создание таблиц терезесінде ЧИСЛО СТУДЕНТОВдеген атты енгізіңіз және В текущей базе данныхдеп белгілеңіз.

4. ДБ-да арнайы сұхбат терезесінде қанша сұранысты құруға болатындығы көрсетілген.

Жаңартуға арналған сұраныс

Қолданушы бұл сұраныстың түрін пайдаланып, сұраныс түрлерін арнайы критерийлер бойынша өзгерте алады.

13-жаттығу

1. Запрос на обновление сұранысын ұйымдастыру үшін, біріншіден Запрос на выборку сұранысын жасауымыз керек. Бұл сұраныс төменде көрсетілетін екі кестенің негізінде жасалуы тиіс: ГРУППАжәне ЧИСЛО СТУДЕНТОВкестелері.
2. Запрос на выборкусұранысын Запрос на обновлениесұранысына ауыстырыңыз. Ол үшін менюден Запрос-Обновление бұйрығын таңдаңыз.
3. Сұраныс блакін толтырыңыз. Жаңартылатын КОЛ өрісін Поле жолына тасымалдаңыз. Обновление жолына өріс атын Count_НС деп тік жақшаға енгізіңіз.
4. КОЛ өрісінің мазмұнын Таблицарежимінде жаңартудан бұрын тексеріңіз.
5. Бұл өрісті ОБНОВЛЕНИЕ ТАБЛИЦЫ ГРУППАатымен сақтаңыз.
6. Сұранысты орындаңыз.
7. ГРУППАкестесіндегі КОЛ өрісінің жаңартуларына назар аударыңыз.

Қиылыс сұранысы

Қиылыс сұранысы берілген мәліметтерді оңай қарап шығуға және оны бір түрлі ақпаратқа жұптастыру үшін жасалады. Бұндай кестелерде сол жақ бағана бір өрістің тақырыбын, ал жоғарғы жол басқа өрістің тақырыбын белгілейді, ал жолдар мен бағаналар қиылысында үшінші өрістің соңғы қорытындылары орналасады. Қорытынды нәтижелерді алу үшін, жазулар, бағаналар мен жолдардың тақырыптары ретінде қолданылатын өрістер бойынша топтастырылады және де пайда болған жазулар тобындағы үшінші өрістің мәні ретінде таңдап алынған статистикалық функциялардың бірі пайдаланады.

14-жаттығу

Әр бір оқытушыға өзі бағалаған студенттердің тізімі керек болсын дейік. Мұғалімдердің аты-жөнін ПРЕПОДАВАТЕЛЬ кестесінен алуға болады және бұл кесте УСПЕВАЕМОСТЬ кестесімен бірдің-көпке байланысымен байланысқан. Құрамында бірнеше кесте орналасқандықтан қиылыс сұранымын құруға болмайды. Ол үшін УСПЕВАЕМОСТЬ және ПРЕПОДАВАТЕЛЬ кестелері үшін таңдамалы сұраныс құруымыз керек.

1. Шебер көмегімен простой запросқұрайық. Бұл сұраныста ПРЕПОДАВАТЕЛЬ кестесінен ФИО өрісін таңдаңыз, УСПЕВАЕМОСТЬ кестесінен ВИДЗ және НС өрістерін таңдаңыз. Бұл сұранысты ПРЕПОДАВАТЕЛЬ-ЗАПРОСатымен сақтаңыз.

2. Келесі сұранысты құру үшін Создать-Перекрестный запросдеген пернені басыңыз.

3. Шебер терезесінде ПРЕПОДАВАТЕЛЬ-ЗАПРОСсұранысын таңдаңыз.

4.Шебердің келесі терезесінде тақырып жолы ретінде ФИО өрісін таңдаңыз. Таңдау үшін >пернесін пайдаланыңыз.

5.Бағаналар тақырыбы ретінде ВИДЗ өрісі орнатылған.

6. Ұяшықтардың мәндерін есептеу үшін НС өрісін және Число (Count) функциясын таңдаңыз.