TMediaPlayer

TMediaPlayer компоненті басқаруға арналған мультимедийнимилық әртүрлі құрылғыларының өзімен бірге бірнеше батырмаларын ұсынады.

3-кезең. Бөлімге сілтеме құру

1. Екінші бөлімге сілтеме арқылы бірінші бөлім мәліметіне TPageControl сөзін жазыңыз. Алдымен бұл сөзді екі сызықпен ерекшелеңіз.( TPageControl сөзін енгізіңіз, содан соң Формат – Шрифт – Подчеркивание – Двойное) және шрифтін көк түске өзгертіңіз. TpageControl сөзінен кейін бөлім мәліметіндегі идентификаторды орналастыру қажет, бұл жағдайда переход(өту) орындалу қажет. TPageControl сөзінен кейін бірден (бос орынсыз) IDH_002 жазыңыз.

2. Жасырылу мәтін сияқты қондырылға идентификаторды дайындаңыз. Бұл үшін қондырылған IDH_002 идентификаторды белгілеп, Формат – Шрифт – Скрытый командасын орындаңыз.

3. Ұқсас бейнемен лайықты бөлімдерге сілтемелермен қалған сөздерді жасаңыз:

TAnimate – IDH_003, TMediaPlayer – IDH_004.

4. Жоба каталогіне мәлімет файлын жазып қойыңыздар. Файл түрін RTF орнатыңыздар. Файл атын Help1 енгізіңіз. Word терезесін жабыңыз. Delphi терезесін ашыңыз.

4-кезең. Мәлімет жүйе файлын құру

14. Help Workshop (Tools - Help Workshop) утилитін шақырыңыз.

15. Утилит терезесіне File – New командасын орындаңыз. Ашылған сұхбат терезесінен Help Project пунктін таңдаңыз және OK батырмасын шертіңіз.

16. Жобаның Help1.hpj файл атын беріңіз. Сохранить батырмасына шертіңіз.

17. Көрінген сұхбатты терезеде мәлімет жүйе жобасында опции терезесінен Options батырмасын шертіңіз.

18. Sorting бөлімінен ашылған кестеден тілді мәлімет жүйесінен(русский) таңдаңыз.

19. Жаңа ғана басталған Files бөлімінде Help Files аумағында файл мәлімет аты Help1.hlp берілген бойынша файл аты жоба мәліметі. Бұл үшін аумаққа RTF Files мәлімет мазмұнымен файл атын енгізіңіз, Change батырмасын міндетті түрде басу керек, содан соң Topic Files терезесінен Add батырмасы. Сұхбатты терезеде Help1.rtf файлын таңдаңыз. Options терезесін жабыңыз. (OK, OK, OK).

20. Мәлімет бөлімдерінің нөмерлерін анықтаңыз. Бұл үшін Мар терезесін шақырыңыз және Мар батырмасына шертіңіз. Map сәйкестікті білдіреді. Add басыңыз. Topic ID аумағында Add Map Entry терезесіне бөлім мәліметінің идентификаторы IDH_001 енгізіңіз, ал Add Map Entry терезесіне бөлім мәліметінің идентификаторы IDH_001 енгізіңіз, ал Mapped numeric value аумағында – идентификатор санына лайықты, мысалы, 1. ОК батырмасын шертіңіз. Бөлімдердің нөмірлерін анықтамасына IDH_002 (номер 2), IDH_003 (номер 3) және IDJ_004 (номер 4) арналған Add командасын үш мәрте орындаңыз. ОК шертіңіз.

21. Мәлімет жүйе жобасы командамен File – Compile орындаңыз. Сұхбат терезесіндегі Compile HelpFile жалауды орнатыңыз: Include .rtf filename and topic ID in Help file (rtf-файл атын қосыңыз және мәлімет файлына бөлімдер нөмірлері). Compile батырмасына шертіңіз.

22. Компиляциядан кейін бөлімдердің саны туралы ақпарат, гиперсілтеме, кілтті сөздер және суреттерді шығарады. Утилит терезесін жабыңыз. Мәлімет жоба файлын сақтау сұхбатты терезеде ойды растаңыздар.

5-кезең. Мәлімет файлын қолдану

11. Мәліметке қосымшаны қосу үшін қондырушы терезені Project–Options жобасын және Application бөліміндегі Htlp file аймағындағы файлды Browse батырмасының көмегімен таңдап шақырту керек. Help1.hlp файлын жобаға қосыңыз.

12. F1 батырмасын шақыратын әрбір компоненттегі бөлім мәлімет нөмірі HelpContext қасиетін енгізеді. Инспектор обьект терезесіне көшіңіз. Компоненттердің тізімін ашыңыз және тізімдегі компоненттерді жүйелі түрде белгілей отырып, HelpContext қасиетінде мәлімет бөлім нөмірін орнатыңыздар. TPageControl компоненті үшін 2, TAnimate үшін 3, TMediaPlayer 4 енгізіңіз. Қалған компоненттердің қасиетіне бәріне бірдей 1беріңіз.

13. Компоненттер тізіміндегі Form1 компонентін ерекшелеңіз. Properties қосымшасынан HelpFile қасиетін табыңыз және мәлімет файл атын Help1.hlp енгізіңіз.

14. Блокноттың бірінші бетіне стандартты батырманы орнатыңыз және келесі әрекетті орындаңыз:

где Form1.Handle - Терезенің идентификаторы;

‘Help1.hlp’ – мәлімет жүйесінің;

Help_Context - Windows Help бағдарламасын орындайтын, әрекетті анықтаушы константа.

1 - анықталған параметр.

Бұл кезеңде мәліметті толықтыру қажет болса, онда 1) Мәлімет мәтін файлы толықтырылады; 2) мәлімет жүйесі жаңадан компиляцияланады.

15. Бағдарламаны орындауға жіберіңіз.

16. Справка батырмасын басыңыз. TPageControl сөзіне курсорды апарыңыз. Курсор қол түріне келгенде, тышқанның сол жақ батырмасын басыңыз.

17. TAnimate және TMediaPlayer бөлімдерге жүйелі түрде көшіңіз. Мәлімет терезесін жабыңыз.

18. Блокноттың екінші бетіне көшіңіз.Тышқанның көмегімен TAnimate компонентін ерекшелеңіз. F1 батырмасын басыңыз. Мәлімет контекстік терезесі пайда болу керек.

19. Блокноттың үстіне шертіңіз және F1 батырмасына қайта басыңыз.

20. Келесі бетке көшіңіз. Тышқанмен TListBox компонентін ерекшелеңіз. F1 басыңыз.

21. Жұмыстың нәтижесін оқытушыға көрсетіңіз.

12. Қосымшаны жабыңыз.

Бақылау сұрақтары

5. Мәлімет жүйе құжат файл жасаулары ережелерін суреттеп айтыңыздар.

6. Бөлімге сілтеме жасауын суреттеп айтыңыздар.

7. Мәлімет жүйе файлы қалай құрылады?

8. Мәлімет жүйе файлын қолдану арқылы қалай ұйымдастыруға болады?

9. Қандай бейнемен мәліметті толықтыруға болады?

Өздік жұмыс

TProgressBar компоненті жайында дербес мәлімет жүйесін қосымща ақпаратпен толықтырыңыз.

Көмек ретінде. Бұл үшін Word редакторын шақырыңыз және мәтіні бар мәлімет файлын ашыңыз. TProgressBar комопнентін бөлім атымен толықтырыңыз. TProgressBar сілтемемен IDH_005 бөліміне сөз жасаңыз, енгізілген мәтін үшін “скрытый” атрибутына назар аударыңыз. Мәлімет мәтінін енгізіңіз(алдында орындалған зертханалық жұмыстан алып). Мәлімет бөліміндегі тақырыпты орналастырыңыз және индентификатор бөлімін IDH_005 енгізіңіз. Файлды сол атпен сақтаңыз. Өзгерістерді мәлімет мәтінімен байланысты (Tools – Help Workshop) мәлімет файлына енгізіңіз. Мәлімет файлын компиляциялаңыз (File – Compile, include …). Жаңа файлды бағдарламамен байланыстырыңыз. TprogressBar компонентін мәлімет мәтінді бөлімі ретінде анықтаңыз. Visible компонентінен True белгілеу қасиетін өзгертіңіз. Қосымшаны орындауға жіберіңіз. Сіздің жасаған әрекеттеріңіздің дұрыстығын тексеріңіз.Қосымшаның нәтижесін оқытішыға көрсетіңіз.Мәлімет терезесін жабыңыз. Қосымша жұмысын аяқтаңыз.

Тілдер және бағдарламалау технологиясы

№ 15 зертханалық жұмыс

Деректер қорымен жұмыс

Орындау уақыты: 4 сағат Рейтинг: 2 балла

Жұмыстың мақсаты:

Delphi ортасында жергілікті деректер қорымен жұмыс істеп үйрену.

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1-кезең. Access бағдарламасын жүктеу және кесте құру

9. Accessжүктеңіз.

10.Менің құжаттарым – Студент бумасында fam.mdb атымен жаңа деректер базасын құрыңыз.

11.Конструктор режимінде кесте құрыңыз. Ол үшін Деректер қоры терезесінің Кестебөлігінде Құрубатырмасына шертіңіз, пайда болған Жаңа кестетерезесінде Конструктортаңдаңыз.

12.Келесі кестені толтырыңыз:

"Топ тізімі" атты кестесі

13.Кестені Топ тізіміатымен сақтаңыз.

14.Accessшығыңыз.

2-кезең. Delphi жүктеу және Database Explorer жалған атты құру

12. Delphiжүктеу.

13. Databaseмәзірінде Exploreпунктін таңдаңыз.

14. Терезенің кез келген жеріне тышқанның оң жақ батырмасын шертіңіз, пайда болған менюден ODBC Administrator…таңдаңыз.

15. ODBC Data Source Administrator терезесінде Add…батырмасына шертіңіз.

16. Create New Data Source терезесінде Microsoft Access Drivers (*.mdb) таңдаңыз, содан соң Дайын батырмасын шертіңіз.

17. ODBC Microsoft Access Setup терезесінде Selectбатырмасына шертіңіз.

18. Select Database терезесінде С:\Менің құжаттарым\ Студент директорияларын таңдаңыз,сол жақ тізімде (Database Name) 1 кезеңде құрылған деректер базасы файлын fam.mdb шертіңіз,содан соң ОК, содан соң DataSourceName өрісіне famнұсқаңыз, содан соң ОК.

19. Өзгерісті сақтаңыз, ашық қосымшаларды жабыңыз және компьютерді қайта жүктеңіз.

9. Delphiқосыңыз.

10. Database мәзірінде Exploreпунктін таңдаңыз.

11. SQL Explorer терезесінде Database бөлігінде famкесте атын таңдаңыз.

12. Сұхбатты терезесінің аспаптар тақтасындағы Open or Closeбатырмасына шертіңіз, пайда болған Database Login терезеде User Name: fam1 және Password: 1 нұсқаңыз.

13. Database Explorerжабыңыз.

3-кезең. Компоненттер мен деректер базасы арасында байланыс орнату

19.Формаға BDE (Borland Database Engine) бөлігінен Table (кесте) компонентін және Data Access бөлігінен DataSource компонентін орналастырыңыз. Бұл екі компонент визуалды емес, пайдаланушыға олар көрінбейді, сондықтан оларды форманың кез келген жеріне орналастыруға болады.

20.DataControlбөлігінен деректер бейнелейтін DBGridвизуалды комопнентін кірістіріңіз. Оны ені бойынша тартыңыз немесе Alignқасиетінде alClient мәнін орнатыңыз.

21.Осы компоненттер арасында байланыс орнатыңыз. Ол үшін келесі әрекеттерді орындаңыз:

22.Деректер қорымен байланыс орнатаңыз:

Егер кесте толтырылған болса, онда DBGrid комопнентін өрісіне кестедегі берілгендер шығатын еді.

Ескерту. Active=true алдын ала кестеге құрылым процесі барысында және қосымша жөндеулері үшін мүмкіндік бар. Барлық аяқталған қосымша кестелерінде Active = false орнатылуы қажет, содан соң OnCreate оқиға формасында осы қасиеттер true орнауы мүмкін, ал OnDestroyоқиға формасында бұл қасиетер false орнайды. Қорға ие болатын байланыстағы деректер қорымен қоса қолдау бере алмайды, ал желімен жұмыс істегенде басқа қолданушылардың деректер қорына қолжетімділігіне кедергі келтіреді.

23.Бағдарламалық кодты fam10.pas атымен, ал жобаны - pr_fam10.dpr атымен сақтаңыз.

24.Жобаны жіберіңіз(F9).

25.User Name және Password енгізіңіз.

26.Ашылған кестені топтастырыңыз, берілгендерімен толтырыңыз.

27.Жобалау режиміне көшіңіз.

28. Жобаны жіберіңіз және және онымен жұмыс істеуге болатындығына көз жеткізіңіз (деректерді қарау, оларды редакторлау, бұл жағдайда редакцияланған мәліметтер деректер қорында орналасады).

11. Нәтижені оқытушыға көрсетіңіз.

12. Delphiбағдарламасынан шығыңыз.

Бақылау сұрақтары:

13. Реляциялық деректер қорының ерекшеліктері?

14. ДҚБЖ деген не? ДҚБЖ мысал келтіріңіз.

15. Жалған ат деген не және ол не үшін қажет?

16. Кэширования өзгертулерінің ұғымын түсіндіріңіздер.

17. Транзакция анықтамасын беріңіз.

18. Деректер қорының типтері қандай?

19. Delphi деректер қорымен байланыс қалай ұйымдастырылған?

20. BDE деген не?

21. Деректер қорымен байланыс жасау үшін қандай компоненттер пайдаланылады?

Тілдер және бағдарламалау технологиясы

№ 16 зертханалық жұмыс

Деректер базасындағы навигация

Орындау уақыты: 2 сағат Рейтинг: 1 балл

Жұмыстың мақсаты:

Деректер базасындағы жазылымдар бойынша көшуді жүзеге асырып үйрену.

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1-кезең. Delphi бағдарламасын жүктеу және жоба құру

20. Delphiжүктеңіз.

2-кезең. Компоненттерді кірістіру және оқиғаларды өңдеушілерді орнату

30. Формаға BDE бөлігінен TTable компоненттерін және DataAccess бөлігінен TDataSource компонентін орналастырыңыз.

31. Олардың қасиеттерін DBDEMOS деректер базасының animals кестесінен деректер жиынына орнатыңыз.

32. Барлық өрістерді өрістер редакторында қосып, деректер жиынын құрыңыз.

Ол үшін Table1-ге екі рет шерту арқылы өрістер редакторы терезесін ашыңыз, содан соң өрістер редакторы жанама менюінен Add all fields командасы арқылы кестеден барлық өрістерді (Name, Size, Weight, Area, BMP) қосыңыз. [x] батырмасына шерту арқылы өріс редакторы терезесін жабыңыз.

33. Формаға OnCreate оқиға өңдеушісін құрыңыз. Ол үшін формаға екі рет шертіңіз.

34. OnCreate оқиға өңдеушісіне деректер жиынын ашатын әдісті шақыруды қосыңыз:

Table1.Open;

35. Формаға DataControls бөлігінен TDBNavigator комопнентін орналастырыңыз және оны деректер көзімен (DataSource қасиеті тізімнен DataSource1таңдау) байланыстырыңыз.

36. Формаға DataControls бөлігінен TDBEdit компонентін орналастырыңыз және оны деректер көзімен (DataSource қасиеті – тізімнен DataSource1 таңдау) байланыстырыңыз.

37. DBEdit1компонентін Name деректер базасының өрісімен байланыстырыңыз.(DataField қасиеті – тізімнен Name таңдау).

38. Формаға DataControls бөлігінен TDBImage компонентін орналастырыңыз және оны деректер көзімен байланыстырыңыз (DataSource қасиеті – тізімнен DataSource1 таңдау).

39. DBImage1 компонентін BMP деректер базасының өрісімен байланыстырыңыз (DataField қасиеті – тізімнен BMP таңдау).

40. Аспаптар тақтасында орналасқан Save all батырмасына шерту арқылы жобаны Менің құжаттарым-Студент бумасында сақтаңыз.

41. Қосымшаны орындауға жіберіңіз. Навигация (>) батырмасы арқылы деректер базасының барлық жазылымдарын қараңыз.

42. Шығу батырмасын қойыңыз(қосымша жұмысты аяқтау үшін).

43. Нәтижесін оқытушыға көрсетіңіз.

3-кезең.Навигатормен жұмыс

1. Алдыңғы сабақта құрылған қосымшаны ашыңыз және деректер базасының өрістері бойынша навигация орнатыңыз.

2. Нәтижесін оқытушыға көрсетіңіз.

Бақылау сұрақтары:

10. 2 кезеңде кірістірілген компонентердің негізгі қасиеттерін сипаттаңыз.

11. Демонстрациялы деректер базасының жұмысын суреттеп беріңіз.

12. Навигаторға үнсіз келісім бойынша қандай батырмалар қосылған?

Тілдер және бағдарламалау технологиясы

№ 17 зертханалық жұмыс