Getch();
Else
Clrscr();
Char baga;
Int ball;
Main ()
Return(0);
Else
Clrscr();
Float x,y;
Main ()
Getch();
Clrscr();
Float x1,x2,d;
Float a,b,c;
Main ()
Getch();
Else
If (r)
Clrscr();
Main ()
Getch();
Float x,y;
Clrscr();
Main ()
Getch();
Int max,x,y,z;
Clrscr();
Main ()
Оператор;
Else
Оператор;
Else if (2-шарт)
Оператор;
If (1-шарт)
Оператор;
If (шарт)
Оператор;
Else
Оператор;
If (шарт)
Мұнда жақшадағы шарт түріндегі өрнек ақиқат болса, 1-оператор орындалады, әйтпесе 2-оператор атқарылады. Операторлар қарапайым немесе құрама болып жазыла береді. Оператордың қысқаша жазылу түрі:
Кейде қабаттасқан шартты операторлар
кездеседі, мысалы:
Мұнда егер 1-шарт ақиқат болса, 1-оператор орындалады, егер 1-шарт жалған болып, 2-шарт ақиқат болса, 2-оператор орындалады, ал 1-шарт және 2-шарт жалған болса, 3-оператор атқарылады.
Ондағы кез келген else түйінді cөзі
(keyword) оның алдында ең жақын тұрған
if операторына қатысты болып саналады.
Мысалы, берілген х, у – екі санның
үлкенін анықтау үшін жазылған
шартты операторды былай жазуға болады:
if (x>y) max=x;
else max=y;
Ал х, y, z сияқты үш санның үлкенін табу үшін, қабаттасқан шартты операторлар жазылады.
if (x>y)
{if (x>z) max=x;
else max=z;}
else if (y>z) max=y;
else max=z;
Логикалық ЖӘНЕ операциясын пайдалана отырып, бұл есепті мынадай түрде де жаза аламыз.
if ((x>y)&&(x>z)) max=x;
else if ((y>z)&&(y>x))
max=y;
else max=z;
1-мысал. Осы алгоритмді толығынан қысқаша шартты оператор арқылы орындаудың блок-схемасы (3.5-сурет) мен программасын келесі түрде жазып шығайық.
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
{
printf(“3 бүтін сан енгізіңіз:”);
scanf(“%d%d%d”,&x,&y,&z);
max=x;
if (y>max) max=x;
if (z>max) max=z;
printf(“max=%d”,max);
}
2-мысал. Формула арқылы берілген төмендегі
у функциясын есептеу программасын құрастыру керек.
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
{
printf(“x нақты санын енгізіңіз:”);
scanf(“%f”,&x);
if (x<0) y=x+2;
else y=2*x*x*x;
printf(“\ny=%f”,y);
}
3- мысал. Программаға бір жыл нөмірін енгізіп, сол жылдың кәбисә (366 күн) немесе қарапайым жыл (365 күн) екендігін анықтау керек. Ол үшін жылды төртке бөлеміз, егер қалдық 0-ге тең болса, ол кәбисә жыл, әйтпесе қарапайым жыл болады.
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
{ int gil;
int r; /* gil-ды 4-ке бөлгендегі қалдық */
printf("Жылды, мысалы, 2007 енгізіп, Enterбасыңыз: ");
scanf("%i",&gil);
r=gil % 4;
printf("%i жыл - қарапайым \n", gil);
printf("%i жыл – кәбисә \n", gil);
printf("\nАяқтау үшін Enter басыңыз");
}
4- мысал. Квадрат теңдеуді шешу программасын құру керек.
/* Квадрат теңдеуді шешу */
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
#include <math.h>
{
printf("\n * Квадрат теңдеуді шешу * \n");
printf(" a,b,c мәндерін енгізіп, Enter басыңыз: ");
scanf("%f%f%f",&a,&b,&c);
d=b*b-4*a*c;
if (d < 0)
printf("Теңдеудің шешуі жоқ \n");
else {
x1=(-b+sqrt(d))/(2*a);
x2=(-b-sqrt(d))/(2*a);
printf("Теңдеу түбірлері: x1=%3.2f
x2=%3.2f\n", x1,x2);
}
printf("\nАяқтау үшін Enter басыңыз");
}
5- мысал. Төмендегі функция мәнін кез келген х үшін есептеу керек.
#include <stdio.h>
#include <math.h>
#define pi 3.14159
{
printf("Нақты сан түріндегі x мәнін енгізіңіз: ");
scanf("%f",&x);
if (x <= 0)
y = 0;
else if (x <= 1)
y = x*x - x;
y = sin(pi * x*x);
printf("x = %f болғанда, y = %10.6f \n",x,y);
}
6- мысал. Төменде алынған баллға сәйкес бағаны анықтау программасы келтірілген.
балл
| баға
|
90...100
| A
|
75...89
| B
|
60...74
| C
|
50...59
| D
|
0...49
| F
|
A, егер 90 £ ball £ 100
B, егер 75 £ ball < 90
baga = C, егер 60 £ ball < 75
D, егер 50 £ ball < 60
F, егер 0 £ ball < 50
#include <stdio.h>
#include <conio.h>
{
printf("Балл мөлшері: ");
scanf("%i",&ball);
if (ball >= 90)
baga = 'A';
else if (ball >= 75)
baga = 'B';
else if (ball >= 60)
baga = 'C';
else if (ball >= 50)
baga = 'D';
baga = 'F';
printf("Бағасы - %c, балл мөлшері - %i \n",baga,ball);
printf("\nАяқтау үшін Enter басыңыз");
}
Шартты операция (? :) шартты өрнек жазуға мүмкіндік береді, яғни берілген шартқа байланысты әр түрлі мән қабылдайтын шартты өрнектер құрады. Бұл операция үшорынды болып табылады. Егер оның шарты (бірінші операнд) ақиқат болса, өрнек мәні екінші операндқа тең; егер жалған болса, онда – үшіншіге тең. Мысалы:
max_ab = a > b? a : b;
3.5. Switch көп нұсқалы таңдау операторы
Программада кездесетін бірнеше нұсқаның бірін таңдап алу керек болған жағдайда, switch ауыстырғыш операторы қолданылады. Оператордың орындалу схемасы төмендегі суретте келтірілген. Оның жалпы жазылуы:
switch <бүтін типті өрнек>;
{
case белгі1: операторлар;
case белгі2: операторлар;