Тақырыбы: Нысандарды байланыстыру. Масштабтау.
Дәріс №4.
Доға
Шеңбер
Тақырыбы: Қарапайым примитивтер: Шеңбер. Доға.
Дәріс №3.
Мақсаты: Шеңбер және доғаны тұрғызудың тәсілдерімен танысу.
Кілттік сөздер: шеңбер, доға.
Дәрістің қысқаша мазмұны және негізгі сұрақтар: Шеңбердің тұрғызу тәсілдері. Доғаны тұрғызудың опциясы және нұсқалары.
Шеңбер тұрғызудың 3 тәсілмен жүзеге асады:
· Сурет салу (Draw) құралдар тақтасындағы 
батырмасын басу;
· Бұйрық қатарына CIRCLE бұйрығын енгізу;
· Сурет салу менюінен Шеңбер бұйрығынан таңдау.
Опциясы:
2P (2Т) –шеңберді диаметрдегі екі нүкте арқылы сызу.
3P (3Т) –шеңбер бойындағы үш нүкте арқылы шеңбер сызу.
TTR (ККР) –шеңберді жанама екі нүкте және радиус арқылы сызу.
Center point (Центр) – центр нүктесі.
Доға бұйрығын үш түрлі тәсілмен таңдауға болады:
· Сурет салу (Рисование - Draw) құралдар тақтасынан 
батырмасын таңдау;
· Бұйрық жолына ARC бұйрығын енгізу;
· Меню қатарындағы Сурет салу ® Доға (Рисование ® Дуга) бұйрығын орындау арқылы жүреді.
Опциясы:
Center (Центр) - ортасы
Start point (Начальная точка) – бастапқы нүкте
End point (Конечная точка) – соңғы нүкте
Angle (Угол) - бұрыш
Length of chord (Длина хорда) – хорданың ұзындығы
Radius (Радиус) - радиус
Direction (Направление) -бағыт
Доғаны тұрғызу нұсқалары:
St, C, End (Бас.н., Центр, Соң.н.)– бастапқы нүкте, центр және соңғы нүкте бойынша. Доға сағат тіліне қарама-қарсы бағытта тұрғызылады.
St, C, Ang (Бас.н., Центр, Бұрыш) – бастапқы нүкте, центр және соңғы нүкбұрыш бойынша. Әдетте доға бастапқы нүктеден сағат тіліне қарама-қарсы бағытта тұрғызылады, бірақ егер теріс бұрыш берілсе, онда доға сағат тілімен бағыттас тұрғызылады.
St, C, Len (Бас.н., Центр, Ұзындық) – бастапқы нүкте, центр және хорда ұзындығы бойынша. Доға бастапқы нүктеден сағат тіліне қарама-қарсы бағытта, және де келісім бойынша екі мүмкін доғаның кішісі (1800-тан кішісі ) тұрғызылады. Егерде хорда ұзындығының теріс мәні берілсе, онда үлкен доға салынады.
St, E, Rad (Бас.н., Соң.н., Радиус) – бастапқы, соңғы және радиус бойынша. AutoCAD әрқашан сағат тіліне қарама-қарсы бағытта кіші доға тұрғызады.
St, E, Ang (Бас.н., Соң.н., Бұрыш) –бастапқы, соңғы және бұрыш бойынша. Келісім бойынша доға бастапқы нүктеден сағат тіліне қарама-қарсы бағытта тұрғызылады. Егер ортаңғы бұрыштың мәні теріс болса, онда доға сағат тілімен бағыттас тұрғызылады.
St, E, Dir (Бас.н., Соң.н., Бағыт) – бастапқы, соңғы және бағыт бойынша. (бастапқы нүктеден жанама көлбейдің бұрышы).
Ce, St, End (Центр, Бас.н., Соң.н.) – центр, бастапқы нүкте және соңғы нүкте бойынша.
Ce, St, Len (Центр, Бас.н., Ұзындық) – центр, бастапқы нүкте және хорда ұзындығы бойынша.
Ce, St, Ang (Центр, Бас.н., Бұрыш) – центр, бастапқы нүкте және бұрыш бойынша.
Келісім бойынша доғаны оның бойында жатқан үш нүкте арқылы сызу қабылданған.
Бақылау сұрақтары:
1. Шеңбер тұрғызудың қандай тәсілдері бар?
2. Доға тұрғызудың қандай тәсілдері бар?
3. Доғаны тұрғызудың нұсқалары қандай?
Мақсаты:Нысандарды байланыстыру опцияларымен танысу.Масштабпен танысу.
Кілттік сөздер: нысандарды байланыстыру, нүкте, масштабтау.
Дәрістің қысқаша мазмұны және негізгі сұрақтар: Нысандарды байланыстыру. Нысандарды байланыстыру опциялары. Масштаб: All (Барлық), Previous (Алдындағы), Real time (Нақты уақыт), Pan Real time (Нақты уақыттағы панорамирование).
Нысандарды байланыстыру функциясына рұқсатты Стандартты (Standard) тақтасының топталған батырмасымен немесе Нысандарды байланыстыру (Object Snap) тақтасы арқылы жүзеге асыруға болады. Топталған деп оң жақ төменгі бұрыштағы қара үшбұрышты батырманы айтады. Егер тышқан көрсеткішімен аталған батырманы таңдап, тышқанның сол жақ батырмасын басса (жібермей!), аталған топқа кіретін батырмалар құралдары жиыны ашылады. Ашылған батырмалардың ішінен өзіңізге қажеттісін таңдағаннан кейін, тышқанның сол жақ батырмасын жіберу керек.
Сурет 4.Нысандарды байланыстыру (Object Snap) тақтасы
Опциясы:
Temporary Tracking Point (Қадағалау нүктесі) – аралық нүкте көмегімен қадағалауды пайдалану;
Snap From (Қозғап қою) – басқа (көмекші) нүктеден ауыстыру;
Snap to Endpoint (Соңғы нүкте) – соңғы нүкте;
Snap to Midpoint (Орта) – ортаңғы нүкте;
Snap to Intersection (Қиылысу) – қиылысу нүктесі;
Snap to Apparent Intersection (Жуықтап қиылысу) – екі нысанның жалғасуының қиылысу нүктесі;
Snap to Extension (Сызықтың жалғасы) – жалғастыру нүктесі;
Snap to Center (Ортасы) – доға немесе шеңбердің ортасы;
Snap to Quadrant (Квадрант) – доға немесе шеңбердің квадрант нүктесі (0, 90, 180 және 270 градуста орналасқан нүктелер);
Snap to Tangent (Жанасу) – жанасу нүктесі;
Snap to Perpendicular (Нормаль) – нысанға перпендикуляр;
Snap to Parallel (Параллелді) – нысанға параллель;
Snap to Insert (Орнату нүктесі) – мәтінді, блокты, сыртқы сілтемені орнату нүктесі;
Snap to Node (Түйін) – түйін нүктесі;
Snap to Nearest (Жақын) – нысанға жақын нүкте;
Snap to None (Ештеме) – объектілерді байланыстыруды қолданбау;
Object Snap Settings (Нысанды байланысу режимі)– байланысудың тұрақты режимін күйге келтіру.
